Vanaf die tijd heb ik als externe adviseur veel organisaties begeleid bij leiderschapsontwikkelvragen. Bij al die vragen gaan leiderschapsontwikkeling en organisatieverandering hand in hand.
Leiderschapsvragen waar ik organisaties in begeleid zijn bijvoorbeeld:
- Leidinggevenden hebben andere en nieuwe kennis en vaardigheden nodig.
- De organisatie en omgeving verandert, dat vraagt ander leiderschap.
- Hoe geef je leiding aan ‘zelfsturende teams’?
- Hoe leer je leidinggevenden om te gaan met (leiderschaps)paradoxen?
- Hoe geef je leiding aan professionals?
- Hoe geef je leiding aan interprofessioneel samenwerken?
Mijn werkwijze
Bij elke leiderschapsontwikkelvraag past een andere aanpak. De best passende aanpak, gezien het moment en de omstandigheden, bedenk ik samen met de klant. Ik werk echter altijd vanuit een paar uitgangspunten die ik hierna toelicht.
Leiderschapsontwikkeling = ‘gewoon werk’
Dat leiderschapsontwikkeling ‘gewoon werk’ is heeft een tweeledige betekenis. Enerzijds kun je als leider niet anders dan jezelf continu blijven ontwikkelen in een tijd waarin veranderingen elkaar in rap tempo opvolgen. Jezelf blijven ontwikkelen als leider hoort ‘gewoon’ bij je werk.
Anderzijds leren leiders het beste en meeste in hun werk. In het ontwikkelen en uitvoeren van leiderschapsontwikkeling staat daarom het werk altijd centraal.
Vragen die ik als eerste stel zijn bijvoorbeeld: Wat moet leiderschapsontwikkeling opleveren voor de organisatie, de klant, de medewerkers en de leiders zelf? Wat wil je een leider na afronding van een leiderschapsontwikkeltraject (anders) zien doen?
Leiderschapsontwikkeling in het werk geef ik vorm door gebruik te maken van urgente vraagstukken in de organisatie als ontwikkelmogelijkheid. Leiderschapsontwikkeling gaat daardoor samen met organisatieontwikkeling en dat is het volgende uitgangspunt.
Leiderschapsontwikkeling = organisatieontwikkeling
Het ontwikkelen van leiderschap gaat bijna altijd hand in hand met organisatieontwikkeling. Ofwel de organisatie is in verandering en daarom moeten leiders zich ontwikkelen, ofwel leiders ontwikkelen zich en dat leidt tot organisatieontwikkeling. Zoals gezegd geef ik leiderschapsontwikkeling graag vorm rondom urgente organisatievragen. Het werkt krachtig om leiders in hun ontwikkeltraject te laten werken aan die urgente organisatievragen.
Het is de kunst om het ontwikkeltraject zo te ontwerpen, dat er én ‘gewoon wordt gewerkt aan urgente organisatievragen’ én tegelijkertijd van dat werk wordt geleerd voor de toekomst, zowel door de individuele leiders, als de groep en de organisatie. Als je dit goed doet levert dat drie resultaten op.
- Een resultaat in het werk, een opgeloste urgente vraag.
- Een ontwikkelresultaat, namelijk dat de leiders nieuwe kennis en vaardigheden hebben opgedaan.
- Dat leiders hebben geleerd hoe zij het proces zo vorm kunnen geven, dat zij samen nieuwe urgente vragen kunnen oplossen, zodanig dat zij in dat proces gelijk de nieuwe kennis en vaardigheden opdoen die ze nodig hebben.
Met name het laatste resultaat stelt eisen aan de vormgeving van het ontwikkeltraject, maar leidt ook tot een duurzaam resultaat.
Ontwerpen van leiderschapsontwikkeling doe je samen
Samen met de doelgroep leertrajecten ontwerpen levert veel meer rendement op. Voor leiderschapsontwikkeling heeft het samen met de leiders vormgeven van hun ontwikkeltraject meerdere doelen.
- Leiders leren hoe zij een ontwikkelproces kunnen vormgeven. Ze krijgen dus eigenlijk kennis en ervaring om te blijven leren en ontwikkelen, zonder dat ze daar altijd ondersteuning van buiten bij nodig hebben.
- Door het samen vorm te geven sluit je zo goed mogelijk aan bij de organisatie en bij de beginsituatie van de leidinggevenden. Daardoor ontwikkelen leiders zich sneller en met meer resultaat. Eigenlijk begint de ontwikkeling al zodra je samen met ontwerpen start. Want het nadenken over wat er moet worden ontwikkeld, waarom en hoe zijn cruciale stappen in de ontwikkeling. Je werkt daarin al aan bewustwording en dat leiders de noodzaak ervaren, dat ze er zin in hebben en al in hun praktijk ermee aan de slag gaan.
- Door samen vorm te geven versterk je ook het persoonlijk leiderschap. Immers je wilt dat leiders ook leiding kunnen geven aan hun eigen ontwikkeling en de ontwikkeling van anderen.
Leiderschapsontwikkeling is voor iedereen
Het sterkst is het als leiderschapsontwikkeling bijdraagt aan de ontwikkeling van iedereen in de organisatie. Wil je succesvol zijn als organisatie dan moeten leiders het beste uit zichzelf en uit anderen halen. Met name dat laatste is voor veel leiders een uitdaging. De kwaliteiten van medewerkers in de organisatie zien en benutten vraagt van leiders dat zij goed observeren, luisteren en doorvragen en vanuit andere perspectieven (durven) kijken, vertrouwen en ruimte geven, etc. Al deze kwaliteiten zijn vaak niet de natuurlijke kwaliteiten van leiders in organisaties. In een leiderschapsontwikkeltraject besteed ik dus niet alleen aandacht aan de leiders, maar ook aan hoe zij het beste uit mensen in de organisatie weten te halen.
‘Leiderschapsontwikkeling is voor iedereen’ sluit ook aan bij de ontwikkeling in onze maatschappij waarin we steeds meer eigen verantwoordelijkheid en initiatief van iedereen verwachten. Organisaties verwachten ook van iedere medewerker een actieve bijdrage en dat medewerkers zichzelf blijven ontwikkelen. Dit vraagt om persoonlijk leiderschap van iedereen. Daarnaast wordt er steeds vaker gesproken over gedeeld leiderschap, of gespreid leiderschap. Het idee daarachter is dat degene die het weet het mag zeggen. Vraagstukken en situaties zijn vaak zo complex dat een leider niet over alle kennis en vaardigheden beschikt die nodig zijn. In die situaties kun je het leiderschap delen, door het ene moment meer de ene medewerker het voortouw te laten nemen en op een ander moment weer een ander.
Wil je meer weten over leiderschapsontwikkeling?
Praktijkcase van Youké
Publicaties over leiderschapsontwikkeling
Blogberichten over leiderschapsontwikkeling
Instrumenten voor leiderschapsontwikkeling